Reaper's Corner of Thought

Πολλά ακούγονται τελευταία. Σχετικά με την καταπάτηση της ελευθερίας, τα όρια της ελευθερίας και το πόσο ελεύθερος μπορεί να είναι κανείς. Προσωπικά έχω αρχίσει να αναρωτιέμαι από πότε έγινε η ελευθερία νομικός όρος. Στο φτωχό μου μυαλό είναι ακόμα μια έννοια δύσκολη να τη φτάσεις.

Ελευθερία. Freedom. Freiheit. Αυτό το γερμανικό ακούγεται λίγο πιο άγριο. Έτσι είναι όμως η γλώσσα. Γι' αυτό και υποκλινόμαστε σε Rammstein, γιατί η γλώσσα που τραγουδάνε είναι που τους κάνει αυτούς που ξέρουμε. Άλλο είναι το θέμα όμως.

Ο Θεός έδωσε την ελευθερία επιλογής στον άνθρωπο. Τι μπορεί να σημαίνει αυτό; Δεν έχω ιδέα. Πιθανολογώ ότι είναι η δυνατότητα του ανθρώπου να διαλέξει το αν θα είναι κωλάνθρωπος ή ανώτερο ον. Κι αυτή είναι η πρώτη μορφή ελευθερίας που εμφανίστηκε. Τι είναι όμως η ελευθερία τέλος πάντων;

Ο Ρουσσώ, νομίζω, έλεγε κατά τη Γαλλική Επανάσταση ότι "η ελευθερία μου φτάνει εκεί που αρχίζει η ελευθερία του άλλου". Πως ξέρεις όμως που ξεκινάει η ελευθερία του άλλου; Μπορεί για μένα να μην υπάρχουν όρια στην ελευθερία μου και να θεωρώ ότι έχω τη δυνατότητα να κάνω τα πάντα, από τη στιγμή που η δική σου ελευθερία είναι ασαφές το που ξεκινάει. Η ελευθερία γενικά σαν έννοια είναι πολύ  περίεργη. Και έχει πολλαπλά νοήματα που την κάνουν ακόμα λιγότερο κατανοητή.

Μπορεί κάποιος να τη βρίσκει με Justin Bieber, ας πούμε. Δεν θα τον κατακρίνουμε κιόλας. Απλά θα τον απομονώσουμε για να μην κολλήσουμε τον ιό της μαλάκυνσης. Εκείνος ας μείνει ελεύθερος να ακούει τη μουσική του κι εμάς ας μας αφήσει ελεύθερους να συνεχίσουμε τις ζωές μας. Μα αν είναι εκείνος απομονωμένος, τότε δεν είναι ακριβώς ελεύθερος. Είναι καταδικασμένος - δεμένος αν θέλεις - να μένει μόνος του. Αυτή είναι μια περίεργη μορφή ελευθερίας, που μόλις επινόησα, αλλά είναι πολύ πιθανό να έχει συναντηθεί και να μην έχει γίνει κάποια αναφορά.

Ένα άλλο θέμα περί ελευθερίας και των ορίων της, και το οποίο είναι πάλι παρμένο από αυτό που είπε ο Ρουσσώ, είναι το εξής: αν τα όρια της ελευθερίας μου τελείωναν εκεί που τα δικά σου άρχιζαν, εγώ θα μπορούσα να υποστηρίξω ότι είναι στα όρια της ελευθερίας μου να σε σκοτώσω. Αυτό όμως δεν συνεπάγεται την καταπάτηση της δικής σου ελευθερίας; Ή την προϋποθέτει καλύτερα. Αυτό όμως δε σημαίνει ότι είναι και δική σου ελευθερία το να με σκοτώσεις; Πως μπορεί να χαρακτηριστεί ελευθερία ένα τέτοιο αντίρροπο/αντίστροφο/παράλογο πράγμα; Μάλλον δεν ισχύει.

Ελευθερία δεν είναι να φωνάζεις "Freedom!!!", όπως ο Gibson όταν έκανε τον Braveheart. Ούτε είναι το "Ψωμί, Παιδεία, Ελευθερία" που λέγανε στο Πολυτεχνείο. Αυτά ήταν συνθήματα τα οποία είχαν σχέση με την ελευθερία λόγου και την μη υποταγή σε βασιλιάδες ή δικτάτορες, αντίστοιχα. Ελευθερία για ένωση κάτω από μια κοινή ιδέα, ένα κοινό έθνος, κάτι κοινό τέλος πάντων. Πλέον η ελευθερία σημαίνει κάτι προς το "κάνω ό,τι γουστάρω γιατί είμαι ελεύθερος πολίτης και μπορώ". Ή κάτι παρόμοιο.

Η ελευθερία, σαν έννοια, πιστεύω ότι έχει χάσει λίγο την αίγλη της από αυτό που πιθανόν να ήταν κάποτε. Πλέον η έννοια, είναι υποκειμενική για τον καθένα και όλοι αλλάζουν τις έννοιες όπως τους συμφέρει. Σήμερα μπορεί να σημαίνει την πνευματική ανεξαρτησία, αύριο όμως μπορεί να εννοεί την ελευθερία...να παρκάρει κάπου που απαγορεύεται γιατί έχει ανάγκη να κάνει μια βιαστική δουλειά εκεί δίπλα. Λέμε τώρα.

Για μένα ελευθερία είναι να έχεις τη δυνατότητα να αγγίξεις τον ουρανό, να μπορείς να πετάξεις ακόμα κι αν δεν έχεις φτερά και είσαι καθηλωμένος στο έδαφος. Η αίσθηση της βροχής στο πρόσωπο και οι σταγόνες που κυλούν στα μάγουλά σου είναι ένα είδος απόλαυσης που μόνο εκείνη τη στιγμή μπορείς να νιώσεις. Και πρέπει να είσαι ανοιχτόμυαλος για να μπορέσεις να καταλάβεις εκείνη την ελευθερία. Αλλιώς ανοίγεις την ομπρέλα. Και πάλι όμως. Κανένας δεν είναι πραγματικά ελεύθερος, καθώς ακόμα και ανοιχτόμυαλος, ντρέπεται να κάτσει να τον χτυπήσει η βροχή, σκεφτόμενος τι θα πει ο καθένας που θα τον δει. Να πάει να κρεμαστεί από την γλώσσα του ο καθένας! Γιατί να σε περιορίζουν κοινωνικοί θεσμοί, που μπορεί και να μην ισχύουν;

Αν το καλοσκεφτεί κανείς, θα δει ότι και το σώμα του είναι μια αλυσίδα που τον κρατάει αιχμάλωτο. Δεν είναι πλήρως ελεύθερος επομένως. Εδώ μετά μπαίνουν όροι του τύπου "Κόστος ευκαιρίας", αλλά δεν κάνουμε ΑΟΘ. Τελικά πολύ δύσκολα θα βρούμε πραγματική ελευθερία στις μέρες μας. Όπως είπα, το πότε νιώθει κανείς πραγματικά ελεύθερος, είναι άκρως υποκειμενικό. Και πιθανολογώ ότι επιτυγχάνεται μόνο σε ατομικό επίπεδο και όχι σε συλλογικό. Δεν μπορεί να περιγραφεί ως ένα πουλί που πετάει πάνω από τη Γη και μας κουτσουλάει χωρίς να νοιάζεται, ούτε σαν το άγριο κύμα που μπορεί να πέσει οπουδήποτε και να πάρει σβάρνα όποιον βρεθεί μπροστά του. Είναι κάτι που δεν περιγράφεται, κι αν επιχειρήσει κανείς να το κάνει, τότε έχει μεγάλα ποσοστά να αποτύχει παταγωδώς.

Τελικά, το συμπέρασμα όλων αυτών είναι ότι "είμαι ελεύθερος, αλλά τελικά δεν είμαι ελεύθερος". Είναι ιδιαίτερα δύσκολο να το αναλύσει κανείς αυτό. Εγώ έκανα μια προσπάθεια. Δεν τόλμησα να πάω σε βάθος γιατί θα χανόμουν. Εδώ ακόμα δεν ξεκίνησα κι άρχισα να το χάνω. Οπότε το άφησα όσο πιο επιφανειακά μπορούσα, για να γίνει κατανοητό απ' όσους το διαβάσουν.

Το να τρέχω μέσα στη νύχτα πάντως μου δίνει μια αίσθηση που δεν συγκρίνεται με καμία άλλη. Είναι σαν...να είμαι ελεύθερος...

TR